In company training actieonderzoek doen
“Deze training was de meest waardevolle die ik ooit binnen de hogeschool gevolgd heb. Heel concreet en direct in je eigen werk bruikbaar.” – Femke Gijsbers, docent-onderzoeker Avans Hogeschool
Doel/resultaat
Met deze training leer je hoe je actieonderzoek kunt gebruiken met studenten en/of toepassen in een onderzoeks- of veranderproject. Verder kun je een bijdrage leveren aan het implementeren van actieonderzoek in het curriculum van een opleiding. Je kunt ook als praktijkopdracht werken aan curriculumvernieuwing samen met stakeholders. Zo sla je twee vliegen in één klap.
Ik nodig je uit om vanuit je organisatie een groep van 8 tot 16 deelnemers te werven voor een training die zich in de praktijk al 9 keer heeft bewezen bij hogescholen, universiteiten en overheidsinstellingen.
Waarom actieonderzoek doen? Niet het zoveelste rapport
Actieonderzoek is een aanpak voor praktijkgericht onderzoek waarbij je onderzoek doet in de praktijk, samen met mensen uit die praktijk. In plaats van voor of over die praktijk, zoals bij traditioneel onderzoek. Het doel is om nieuwe kennis te ontwikkelen en tegelijk de praktijk te verbeteren. Onderzoeken en implementeren gaan daarbij gelijk op, zie figuur 1. Dat past bij professionals die niet alleen een advies moeten kunnen geven of het zoveelste rapport schrijven, maar ook iets teweegbrengen. Actieonderzoek kan toegepast worden voor alle niveaus en sectoren binnen het hoger onderwijs die gericht zijn op onderzoekend implementeren.
Opzet van de training
Het trainingstraject heeft de vorm van een gezamenlijke leerreis in een periode van ca. 5 maanden (voorbereiden van deze reis kan al eerder beginnen). Dat doen we met 8 tot 16 gemotiveerde deelnemers die gaan bijdragen aan de toepassing van actieonderzoek. Deze reis bestaat uit een mix van leren in een trainingsgroep, individueel leren en onderzoeken met anderen in de eigen werkpraktijk, zie figuur 2. De bijeenkomsten met de trainingsgroep worden ingeroosterd, de planning van overige activiteiten vindt plaats in overleg.
Tijdsinvestering: ca. 80 uur. Daarvan zijn 50 uur vast ingeroosterd, de overige tijd kun je zelf plannen binnen een aangeven periode.
Figuur 2. Opzet van de training
De training is als volgt opgebouwd (planning in overleg met de organisatoren):
- Voorbereiding :
- Lezen van het boek Actieonderzoek doen (2e druk) en verkennen van de online toolbox
- Persoonlijk logboek beginnen, vragen formuleren
- Vooronderzoekje in eigen praktijk: Infographic A4 maken met ‘Wat wil ik met deze training gaan bijdragen, waarom is dat belangrijk, waaruit moet succes blijken?’
- Tweedaagse introductie (twee opeenvolgende dagen)
- Drie verdiepingsbijeenkomsten van een dag; voor verdieping en het werken aan de eigen onderzoeksopdracht (steeds ongeveer een maand tussenruimte)
- Uitvoeren van een actieonderzoek in eigen werkpraktijk, in onderzoeksteams van twee of drie deelnemers. Deelnemers aan de training begeleiden elkaar in het doen van actieonderzoek.
- Tussen de trainingsbijeenkomsten: Coaching van de onderzoeksteams op afspraak. Individuele coaching via online bijeenkomst of email.
- Slotmanifestatie in een workshop van een dagdeel; delen van de resultaten van de onderzoeksteams en van de training, met elkaar en met belanghebbenden. Evaluatie van de training.
De bijeenkomsten worden opgebouwd rondom de kernvragen en hoofdstukken van het boek Actieonderzoek doen en methoden voor co-creatie met belanghebbenden :
- Wat is actieonderzoek, wat maakt het anders?
- Wanneer gebruik je het, wat zijn de voor- en nadelen?
- Waarom werkt het? Wat zijn de theoretische principes?
- Hoe doe je het goed, wat zijn de kwaliteitscriteria?
- Wat ga je doen? Ontwerpen en plannen
- Wie doet wat? Wat is de rol van de begeleider? Hoe beoordeel je actieonderzoek?
- Acties uitvoeren en betekenis geven, implementeren
- Reflecteren en evalueren van interventies
- Vastleggen en delen van nieuwe kennis
- Effecten van actieonderzoek.
Ontwerpprincipes
Dit zijn de principes van de training:
- Congruent ontwerp: de principes van actieonderzoek doen vormen ook de basis voor de opzet van de training:
- Systeemdenken: de context verkennen voor implementeren van actieonderzoek in de eigen werkpraktijk
- Participatie van stakeholders: betrekken van docenten, studenten en andere belanghebbenden bij de implementatie (wat is er nodig, wat werkt, ….)
- Action learning: leren door samen te doen
- Sensemaking: hoofd, hart en handen gebruiken om betekenis te maken en te bepalen wat zinvolle vervolgstappen zijn
- We praten niet alleen over de principes, we doen en ervaren ze ook in interactieve werkvormen
- Het boek ‘Actieonderzoek doen, een routewijzer voor studenten en professionals’ (2e druk) en de online toolbox op actieonderzoekdoen.nl dienen als leidraad
- De focus ligt op het leren toepassen en niet op een trainingsevent. Daarvoor is een leertraject nodig met voldoende tijd om meerdere leercycli te doorlopen; een eenmalige trainingsactiviteit is niet voldoende.
Methoden
Methoden waar we mee werken zijn onder meer:
- Waarnemen, documenteren en reflecteren volgens Donald Schön: actie, reflectie op de actie, reflectie op de reflectie in actie
- Real time onderzoeken in werkbijeenkomsten met belanghebbenden en het werken met grote overzichten, zoals grote tijdlijnen, mind maps, toekomstbeelden, landkaarten, scenario’s, story telling, PhotoVoice.
- Ontwerpen van een onderzoek met een onderzoeksteam/begeleidingsgroep van belanghebbenden
- Kwalitatieve analyse door onderzoekers en met belanghebbenden
- Integreren van gegevens met kringloopdiagrammen, stroomdiagrammen, thick description, infographics, verhalen, scenario’s
- Diverse methoden voor verspreiden en implementeren van nieuwe kennis, aangepast bij de doelgroepen.
In company organisatie en kosten
De opzet is dat de opdrachtgevende organisatie zorgt voor de werving van de deelnemers en ook een ruimte regelt voor de trainingsdagen. De kosten voor het verzorgen van de training door dr. Tonnie van der Zouwen MCM bedragen € 9.850,- exclusief BTW. Dit bedrag is inclusief reiskosten, materialen, voor iedere deelnemer het boek Actieonderzoek doen 2e druk en een digitale trainingsmap. De opdrachtgever neemt de kosten voor de locatie, eventuele catering en eventuele overnachtingskosten voor deelnemers en trainer voor rekening. Voor dit bedrag krijgen tussen de 8 en 16 deelnemers een productieve opleiding in het doen en begeleiden van actieonderzoek. Planning vindt plaats in onderling overleg. Dit aanbod is geldig voor de jaren 2023 en 2024.
“Mijn diploma is voor mijn gevoel meer waard geworden door het doen van actieonderzoek. Ik ben anders naar een organisatie gaan kijken.” – Lynn Mureau, oud-student Bedrijfskunde
“Actieonderzoek leren doen is onmisbaar voor alle niveaus en sectoren uit het hoger onderwijs die gericht zijn op onderzoekend implementeren.” – Herman van Blitterswijk, docent-onderzoeker Juridische Hogeschool
Figuur 1 Opeenvolgende fasen van actieonderzoek en de effecten daarvan