Waarom actieonderzoek?
Onlangs heb ik een boek gepubliceerd over Actieonderzoek. Waarom eigenlijk? Het gaat me aan het hart dat er vaak weinig gedaan wordt met de aanbevelingen en adviezen uit onderzoeken voor verbetering van de praktijk. Dat komt naar mijn mening omdat er nog steeds een diepe veronderstelling is dat als je nu maar weet hoe iets zit en weet wat er moet gebeuren, dat het dan ook goed komt. Onderzoek leidt dan tot nieuwe kennis en plannen. Men presenteert de plannen en voert dialoog over de samenwerking en de uitvoering. In de prakijk krijgen zaken voor mensen echter pas betekenis als ze er samen mee aan de slag gaan. Erover praten is niet genoeg, je moet er letterlijk gevoel voor krijgen, met je hart en je handen. En niet alleen met je hoofd.
Actieonderzoek is een aanpak waarbij je onderzoek doet (eigenlijk is ‘samen uitzoeken’ een betere term) in de praktijk, samen met mensen uit die praktijk. Het ontwikkelen van nieuwe kennis en het verbeteren van de praktijk gaan daarbij gelijk op. Als je mensen van het begin af aan uitnodigt om samen uit te zoeken wat er aan de hand is, hoe het anders zou kunnen, en in de praktijk te testen wat er werkt, is de kans van slagen een stuk groter. Je volgt dan een cyclisch proces van ontwerpen-uitvoeren-testen en reflecteren-vastleggen en delen, zoals figuur 1 laat zien:
21st Century Skills: Ontwikkelen van een onderzoekende houding en verandermogen
Het mooie vind ik dat tijdens dat ‘samen uitzoeken’ je ook je onderzoekende houding en je verandervermogen verder ontwikkelt. Dat zijn zogenaamde 21st Century Skills die we nodig hebben om met complexe vraagstukken van onze tijd om te gaan. Want wat vandaag werkt kan morgen weer anders zijn. Nu ziet dat er in het plaatje van figuur 1 simpel uit, maar hoe doe je dat? Yoland Wadsworth heeft in haar boek Do it Yourself Social Research (2011) tien regels geformuleerd voor human inquiry for living systems, met vragen en stappen voor actieonderzoek. Ik heb ze vertaald en aangevuld met een aantal vragen uit het boek Communities of Hope van Wayne McCashen (2004). De tien regels gelden voor de fasen van één cyclus van een actieonderzoek. Dit zijn de 10 regels, met cartoons van Simon Kneebone:
Meer informatie over actieonderzoek
Een uitgebreide handleiding, in praktijktaal geschreven, vind je in mijn boek ‘Actieonderzoek doen. Een routewijzer voor studenten en professionals’. Uitgegeven door Boom hoger onderwijs. Een exemplaar bekijken en bestellen kan hier.
