Je zou er depressief van worden. De noodzaak voor maatregelen om opwarming van de aarde tegen te gaan wordt steeds duidelijker. Toch voelen we de urgentie niet echt. Het handboek uit de klimaattop in Katowice staat bol staan van de compromissen, en dan hebben we het nog niet over hoe landen er in gaan slagen om zich zelfs aan deze weinig ambitieuze afspraken te houden. Hoe komt dat toch? Wat kunnen we eraan doen?
In de Volkskrant van zaterdag 15 december 2018 lees ik een interview met Laurie Santos, hoogleraar psychologie aan Yale. De titel van het stuk is Geluk kun je leren. Ze woont sinds twee jaar op de campus van Yale, tussen de studenten. Ze merkte dat veel studenten niet gelukkig zijn, ondanks hun bevoorrechte positie aan een van de beste universiteiten van de wereld. Ze onderzocht hoe dat kwam en ontwikkelde een collegereeks ‘The Science of Well-being’. Het werd in no time de best bezochte cursus in de historie van Yale. Haar boodschap is relevant voor hoe we ons leven inrichten en waarom we geneigd zijn om steeds meer spullen te kopen, ook al worden we daar niet gelukkig van. Haar boodschap is dat het in ons brein ontbreekt aan motiverende mechanismen om dingen te doen die ons gelukkig maken. We zijn nog steeds geprogrammeerd om te gaan voor vlees, vet en suiker omdat dat vroeger zeldzame delicatessen waren, en niet voor groenten, want die waren er genoeg. Verder bepalen we onze status vooral door vergelijken met anderen. Dat doen we steeds meer via social media, waar iedereen vooral de positieve kanten deelt. Vergelijken met anderen die meer lijken te hebben kan een gevoel geven van niet achter willen blijven, maar ook als we meer krijgen is het gevoel van geluk van korte duur. De wetenschappelijke inzichten over waar we dan wel gelukkig van worden zijn behoorlijk antikapitalistisch. We worden gelukkig van mooie ervaringen, niet van spullen (hoewel er natuurlijk wel een ondergrens is, maar daarboven wennen we heel snel aan nieuwe hebbedingen en is de lol van iets nieuws er snel weer af).Terwijl onze maatschappij voortdurend zegt: ongelukkig? Koop iets.
Hoe kunnen we hieraan ontsnappen? De belangrijkste tips van Laurie Santos zijn:
- Investeer in ervaringen in plaats van producten
- Slaap meer, dan ben je minder gestrest en heb je minder behoefte om die stress te bestrijden met verslavende zaken als eten, drinken, gokken en ‘op je telefoon zitten’
- Oefen in Mindfulness, in genieten van het moment
- Besteed meer tijd aan life contacten, veel tijd aan social media besteden maakt eenzamer en ontevredener
- Tel je zegeningen, wees blij met wat je hebt en kijk niet teveel naar wat niet hebt
Ik vind de boodschap van Laurie Santos hoopgevend. Ze zegt: “Geluk is te leren. 40 procent van je geluksniveau is iets dat je zelf kunt veranderen, 50 procent van je levensgeluk is ingebouwd, 10 procent wordt bepaald door de omstandigheden waarin je verkeert: of je rijk bent, of in een fijn land zoals Nederland woont.” Als geluk (of als dat u meer aanspreekt: een gevoel van welbevinden) te leren is, en als geluk vooral te maken te heeft met andere dingen dan nog meer produceren en consumeren, dan biedt dat een mooie basis voor anders met elkaar en onze aarde omgaan. Door te oefenen kunnen we onszelf anders gaan programmeren. Het sluit ook aan bij mijn overtuiging dat kennis, weten wat er moet gebeuren, niet genoeg is om je gedrag te veranderen. We zijn lijfelijke wezens en blijven zaken anders zien (lekkere slagroomtaart, sappige biefstuk, een vette sportauto), ook al weten we wat de gevolgen zijn. Je moet oefenen, kleine stappen zetten om nieuwe gewoonten te ontwikkelen. Daar kunnen we elkaar bij helpen. Zeker als docenten en onderzoekers hebben we daar een rol in te spelen door samen met studenten hiermee aan de slag te gaan. Misschien elke les of bijeenkomst even beginnen met een oefening in welbevinden?
De cursus ‘The Science of Well-being’ van Laurie Santos biedt wetenschappelijke inzichten en ook oefeningen. De cursus is als open source te volgen op https://www.coursera.org/learn/the-science-of-well-being.Van harte aanbevolen. Voor nu wens ik iedereen een tevreden 2019, op weg naar een economie van welbevinden.