Dr. Tonnie van der Zouwen MCM
(Master of Change Management)

voorkant boek

Biografie

Geboren in 1956 in Utrecht (me Staaatsie), als jongste van vijf kinderen in een middenstandsgezin van Hervormde signatuur. Brede kennismaking met onderwijsconcepten: klas 1 Mavo, klas 2 en 3 Atheneum, klas 4 en 5 HBS B. Als kind was ik al geboeid door de verschillen in planten en dieren. Knutselen en experimenteren vond ik leuk. In 1973 gestart met de studie biologie, eerst aan de RUU, later aan de RUL. Kandidaats ecologie en doctoraal ecologie, milieukunde en onderwijsbevoegdheid. Oog voor details ontwikkeld, want een biologiestudie is één grote oefening in waarnemen.

In 1980 afgestudeerd en mij vervolgens gewijd aan het begeleiden van leerprocessen en ontwikkelen van leerplannen in diverse onderwijsinstellingen (biologieles gegeven op lbo en mavo). In die tijd veel geleerd over omgaan met mensen en het zorgvuldig organiseren en regisseren van lessen. Tussen 1985 en 1988 moeder geworden van drie kinderen.

Eigenlijk wilde ik onderzoeker worden. Maar in 1980 was milieu nog niet echt uitgevonden en voor ecologisch onderzoek wilde bijna niemand betalen. Wat me nog het meest boeide op de school waar ik lesgaf was de collegiale sfeer. Mensen uit de praktijk, met hart voor hun werk. In 1981 nog wel een half jaar een tijdelijke arbeidsplaats gehad als wetenschappelijke onderzoeker bij Staatsbosbeheer. Als veldbioloog met de laarzen in de modder langs de beken van Zuid-Limburg gebaggerd, om de invloed van bemesting (jawel, toen al) hoger op de helling op de zeldzame beekoever vegetaties te onderzoeken.

Na tien jaar onderwijs begon ik het docentschap in de vingers te krijgen, maar ik wilde meer. In 1990 adviseur geworden bij regionaal Raadgevend Ingenieursbureau DvL. Gemeenten begeleid bij het oppakken van hun milieutaken, zoals vergunningverlening en handhaving. Vervolgens adviseur bij het grootste inspectiebedrijf ter wereld, SGS. Van 1995 tot en met 2002 bij VB/ Deloitte & Touche. Begonnen als milieuexpert en via auditor milieu- en kwaliteitsmanagement ontwikkeld tot procesbegeleidend organisatieadviseur.

Projecten waar ik mee begon als organisatieadviseur speelden zich af bij milieuafdelingen van overheden. Invoeren van kwaliteitsmanagement, onderzoeken naar de ontwikkeling en handhaving van milieuregelgeving. In die tijd ook een onderzoek gedaan naar de beleving in de praktijk van milieuregels voor MKB-bedrijven.

Hier ontstond de eerste grote scheur in mijn natuurwetenschappelijke aanpak en experthouding. Hoewel ik altijd al twijfels had (hoe vaak werden hypothesen achteraf bijgesteld omdat ze anders niet klopten met de waarnemingen?). Hoe komt het toch dat die mooi bedachte, solide in elkaar gezette regels of managementsystemen in de praktijk zo moeizaam werken? Dit deed mij besluiten, na drie jaar achtereenvolgens de brochure te hebben aangevraagd, om in juni 2000 te starten met de opleiding  tot Master of Changemanagement bij Sioo.

Eind november 2002 heb ik de grote sprong gewaagd: mijn baan opgezegd om eigen baas te worden. Sinds 1 januari 2003 werk ik als zelfstandig adviseur onder de naam Van der Zouwen Organisatieadvies. Ik begeleid organisaties en netwerken van professionals bij veranderprocessen, om aanwezige capaciteiten beter tot hun recht te laten komen. Dat doe ik in de rol van adviseur, facilitator, coach, trainer, of onderzoeker. Thema’s daarin zijn: nieuwe verbindingen creëren door mensen en ideeën bij elkaar te brengen, participatieve verandermethoden gebruiken en deze methoden meer bekendheid geven. Dat laatste doe ik via praktijktraining zoals de facilitatortraining LSI, workshops op conferenties en het vormgeven van informatieve websites en andere publicaties. Zie ook www.learninghistories.net en www.largescaleinterventions.com

Ik zie het als een uitdaging om balans te vinden tussen mijn gezin, werk, familie, vrienden en hobby’s. De ervaringen die Charles Handy  beschrijft in zijn boek “De olifant en de vlo” komen me bekend voor. Graag ben ik die eigenzinnige, creatieve zelfstandige, die verder op zoek gaat naar het ontwikkelen van zaken die er toe doen: schrijven, iets overdragen, capaciteiten helpen ontwikkelen, iets nieuws scheppen door verschillende disciplines bij elkaar te brengen (zoals ecologie, didactiek, systeemdenken en leerprocessen in organisaties).

In januari 2008 heb ik mij verbonden aan de Universiteit van Tilburg als buitenpromovendus bij prof. dr. Jac Geurts. Mijn promotieonderzoek gaat over de vraag “Wat levert participatief veranderen op, wanneer is het de moeite waard? En waar kunnen we dat aan merken?”. Het onderzoek spitst zich toe op de ontwikkeling van communicatieve zelfsturing met Large Scale Interventions. Op 18 maart 2011 ben ik gepromoveerd op het proefschrift “Building an evidence based guide to Large Scale Interventions. Towards sustainable change with the whole system

Het lopen op de twee benen van wetenschappelijke kennis en praktijkervaring wordt steeds meer ‘mijn ding’. Op 1 augustus 2014 werd ik lector Sustainable Working & Organising aan Avans Hogeschool. Het initiëren en uitvoeren van praktijkgericht onderzoek, samen met een onderzoeksgroep, waren mijn belangrijkste taken. Een mooie nieuwe uitdaging, voor drie dagen per week. Op 1 juli 2022 heb ik afscheid genomen met een workshop Apenkooien met cocreatie en samen met mijn kenniskring leden 10 artikelen geschreven in de gelijknamige bundel. We delen daarin inzichten en voorbeelden over cocreatie uit acht jaar lectoraat.

In oktober 2018 is mijn boek ‘Actieonderzoek doen. Een routewijzer voor studenten en professionals‘ gepubliceerd en in april 2022 de tweede editie. Meer en meer ben ik bezig met het combineren van nieuwe kennis uit grondig onderzoek met acties voor duurzame ontwikkeling. Mijn rol daarin verschuift de laatste jaren steeds meer naar die van trainer, supervisor of coach voor anderen die bezig zijn met cocreatie. Het overdragen van kennis en ervaring, en vooral ook praktische methoden, in boeken en artikelen wordt belangrijker. Dat hoop ik tot op hoge leeftijd te kunnen blijven doen. Een leven lang leren en nooit met pensioen.

Ik begrijp nu waarom dat ontwikkelen vaak zo moeizaam gaat. Ik zie het als een uitdaging om samen met belanghebbenden te zoeken naar manieren om daadwerkelijk verder te komen met belangrijke kwesties. En ik ben toch (ook) onderzoeker geworden. Mijn kijk op het leven zou ik nooit zo mooi kunnen verwoorden als Freek de Jonge dat gedaan heeft in zijn gedicht “Wees niet bang”.

 

Wees niet bang